SÜRDÜRÜLEBİLİR İSLAMİ ÇALIŞMA MODELİ

    Sürdürülebilir bir İslami çalışma modeli oluşturmak, hem bireysel hem de toplumsal düzlemde istikrarlı, uzun soluklu ve derinlikli bir tebliğ ve hizmet anlayışını gerektirir. Bu çerçevede iki temel kaynak olan sosyal kaynaklar (aile ve arkadaş) ile bireysel kaynakların (boş zaman, sağlık, mutluluk, kontrol odaklılık ve esneklik) korunması, hem Kur’an’dan hem de Hz. Muhammed’in (s.a.v.) sünnetinden esinlenerek anlam kazanır.

1. SOSYAL KAYNAKLAR: AİLE VE ARKADAŞ ÇEVRESİ

    Sosyal kaynaklar, bireyin aidiyet duygusunu pekiştiren, moral ve motivasyon sağlayan, zorluklar karşısında destek oluşturan temel dinamiklerdir. Aile ve arkadaş çevresi, İslami çalışmalarda istikrar sağlayan bir çevre zemini sunar.

• Kur’an-ı Kerim, anne-babaya iyiliği emreder.

"Rabbin, yalnızca kendisine ibadet etmenizi ve anne-babaya iyi davranmanızı emretti..." (İsra, 17/23)
Bu ayet, ailenin ihmal edilmemesi gerektiğini ve insanın dengesini aile içi ilişkilerle kurduğunu gösterir.

Hz. Peygamber’in (s.a.v.) aile hayatı  güven, sadakat ve karşılıklı desteğe dayanıyordu.

    Hz. Hatice validemiz, Peygamberimizin davet sürecinde en güçlü manevi ve sosyal destekçilerinden biri olmuştur. Bu örnek, tebliğde başarılı olmanın sağlam bir aile desteğiyle mümkün olduğunu gösterir.

Arkadaş ve Cemaatin Rolü

Peygamber Efendimiz (s.a.v.), tebliğ sürecinde ashabıyla güçlü dostluklar kurmuş, onlara değer vermiştir:

"Mümin, mümin kardeşi için bir binanın taşları gibidir; birbirini tutar." (Buhârî, Edeb 27)
Sosyal ilişkiler, yalnızlığı aşmak, dayanışmayı artırmak ve bir hedef etrafında toplanmak için gereklidir.

Aile ve Arkadaş Kaynağı Korunmadığında Ortaya Çıkacak Olumsuzluklar

Yalnızlık ve motivasyon kaybı: Aile desteği ve arkadaş çevresi olmayan birey, zorluklar karşısında yılabilir, istikrarsızlaşabilir.

İstişare eksikliği: Sosyal ilişkiler tebliğ sürecinde istişare ortamı sağlar. Bu eksik olursa yanlış kararlar artar.

Güven kaybı: Sosyal destek sistemi olmayan biri, toplumsal güven inşa edemez.

2. BİREYSEL KAYNAKLAR: BOŞ ZAMAN, SAĞLIK, MUTLULUK, KONTROL ODAKLILIK, ESNEKLİK

1- Boş Zaman

Hadis: “İki nimet vardır ki insanların çoğu onların kıymetini bilmez: Sağlık ve boş zaman.” (Buhârî, Rikak, 1)

Tebliğ ve ilim için zaman üretmek, sürdürülebilirlik açısından vazgeçilmezdir. Planlanmayan zaman, israf olur ve istikrarlı çalışma mümkün olmaz.

2- Sağlık

• Sağlık, ibadetlerin ve hizmetlerin sürdürülebilirliği için fiziksel dayanıklılık sağlar.

• Hz. Peygamber (s.a.v.), bedenin hakkını gözetmeyi emreder:

“Her uzvunuza oruç tutturun; gözünüzü haramdan, elinizi günahtan, midenizi haramdan koruyun.” (İbn Mâce, Sıyâm, 65)

3- Mutluluk ve Ruhsal Denge

• İç huzur, kişinin devamlılığını sağlar. Hz. Peygamber, ashabın motivasyonunu artırır, moral verir, onları asla kırmazdı.

• Kur’an: “Kalpler ancak Allah’ı anmakla huzur bulur.” (Ra’d, 13/28)

4- Kontrol Odağı (İrade ve Sorumluluk Bilinci)

• İrade kontrolü, nefs terbiyesi ile mümkündür. Bu da sürekli gelişim ve direnç sağlar.

• Hz. Peygamber (s.a.v.): “Güçlü kişi, güreşte başkasını yenen değil, öfkelendiği zaman nefsine hakim olandır.” (Buhârî, Edeb, 76)

5- Esneklik

• Hz. Muhammed (s.a.v.), davet sürecinde her bireye göre farklı üslup kullanırdı. Çocuklara ayrı, liderlere ayrı, müşriklere ayrı yaklaşırdı.

• Bu esneklik, çatışmadan uzak, sürdürülebilir bir model sunar.

Bu Kaynakların Korunmasıyla Sürdürülebilir Bir Model Kurmak

Hz. Peygamber’in (s.a.v.) hayatına baktığımızda şu stratejileri görüyoruz:

• Zamanı planlamak: Geceleri ibadet, gündüzleri tebliğle geçirmesi

• Sağlığı korumak: Tıbb-ı Nebevi uygulamaları, yemek ölçülerine dikkat etmesi

• İrade eğitimi: Oruç ve sabırla nefs terbiyesi

• İlişkileri çeşitlendirmek: Esnek ve merhametli iletişim dili

• Kendini sürekli yenilemek: Ashabı eğitirken kendisi de vahiy ile yönlendirilerek sürekli dönüşüm içindeydi

Sonuç

   Bireysel ve sosyal kaynakların farkında olarak onları koruyan ve geliştiren kişi, Hz. Muhammed’in (s.a.v.) izinden giden sürdürülebilir bir tebliğ modelinin taşıyıcısı olur. Sosyal bağlar, kişinin zorluklara karşı yalnız kalmamasını sağlarken; bireysel kaynaklar onun hizmet potansiyelini artırır.

Bu modelde hedef:

• İnsanı tüketmeyen, besleyen bir hizmet anlayışı
• Aile, cemaat ve birey arasında denge kuran bir yapı
• Hz. Muhammed (s.a.v.)’in usul ve hikmetini esas alan bir tebliğ anlayışıdır.

Bu anlayışla kurulan her İslami yapı, zamanla değil, ilkeyle büyür. Çünkü kökü Kur’an’da, gövdesi sünnette olan bir sistem daima yeşerir.

Yazının Sahibi       

Yunus Emre KAHVECİ